واژه انحصار وراثت برای تمام افراد جامعه واژه ای نسبتا آشنا است. ولی میدانستید قوانین و نکات متعددی برای انحصار وراثت وجود دارد؟ در این مقاله قصد داریم به برخی از مهم ترین قوانین و نکات انحصار وراثت ملک بپردازیم. اگر برای شما هم جالب است و لازم است درخصوص این قوانین اطلاعات بیشتری داشته باشید تا انتهای مطالب با ما همراه باشید.
منظور از انحصار وراثت چیست؟
بد نیست در ابتدا با معنا و مفهوم انحصار وراثت آشنا شوید. وراثت زمانی معنا پیدا می کند که دارایی فردی به عنوان مالک به فرزندان و دیگر وراث او برسد. این امر به طور معمول پس از مرگ مالک اتفاق افتاده و دارایی های وی میان وراث تقسیم می شود. بسیاری از مواقع افراد تکلیف دارایی های خود را تعیین نکرده پس از مرگشان، به کمک قانون تقسیم ارث انجام می شود. پس به طور خلاصه و کلی می توان انحصار وراثت را به شکل زیر تعریف کرد:
به مجموعه اقدامات انجام شده برای تقسیم اموال متوفی، انحصار وراثت گفته می‌شود.
وارثان چه کسانی هستند؟
وارثان یک فرد فوت شده از نظر قانون و شرع شامل طبقه بندی زیر می باشد:
- وراث طبقه اول که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد (نوه)
- وراث طبقه دوم که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها
- وراث طبقه سوم که عبارتند از: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها
اگر در هر کدام از این طبقه بندی‌ها، حتی یک نفر از ورثه در قید حیات باشد هیچ ارثی به دیگر طبقات تعلق نمی‌گیرد.
برای انحصار وراثت باید به کجا مراجعه کرد؟
مرجع قانونی برای صدور گواهی نامه انحصار وراثت، دادگاه است. اما طی سال های گذشته بسیاری از پرونده ها به شورای حل اختلاف ارجاع داده می شود. به همین دلیل برای تعیین وراث و انجام دیگر اقدامات مربوطه، اولین کاری که باید انجام دهید، مراجعه به شورای حل اختلاف محل زندگی متوفی (یعنی آخرین خانه مسکونی او در همان محل باشد) است. برای این منظور باید یکی از وراث به شورای حل اختلاف مراجعه کرده و مراحل کار را پیگیری کند. در صورت عدم توافق میان افراد و وراث هر یک از آن ها قادر به پیگیری مراحل مربوطه خواهد بود. با سپری کردن مراحل مربوطه تعداد وراث و سهم هر یک از آن ها تعیین خواهد شد. که پس از آن وراث متوفی می توانند اقدام به تقسیم دارایی های فرد کرده و سهم هر یک از افراد جدا شود.
مدارک لازم برای انحصار وراثت
جهت انحصار وراثت نیاز به ارائه مدارکی دارید. در ادامه این مدارک را به طور کامل میتوانید مشاهده کنید:
- اصل گواهی فوت و کپی برابر اصل شده آن
- اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه مدعیان ارث
- اصل و کپی عقد نامه همسر متوفی (در صورت زنده بودن همسر)
- استشهادیه محضری برای صحت وارث بودن مدعیان (توسط دو نفر که متوفی را بشناسند در محضر انجام می گیرد)
- رسید مالیات بر ارث (بر اساس لیست اموال ارائه شده به اداره مالیات مشخص می شود)
مراحل انحصار وراثت
تا اینجا با مفاهیم اولیه آشنا شدید و اکنون قصد داریم مراحل انحصار وراثت را به طور کامل بررسی کنیم
مراجعه به شورای حل اختلاف
برای دریافت گواهی انحصار وراثت املاک بایستی ابتدا به شورای حل اختلاف محل زندگی متوفی مراجعه کرده و فرم مخصوص انحصار وراثت را از شورا بگیرید.
تکمیل فرم مخصوص انحصار وراثت ملک
با تکمیل این فرم اطلاعات کامل وراث بدست آمده و باید مشخصات تک تک افرادی که از متوفی ارث می برند در آن درج شود.
تنظیم استشهادنامه محضری
برای تنظیم استشهاد نامه باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید. و تمامی افرادی که به عنوان وارث اعلام شده اند تایید شود. برای این منظور حتما باید دو نفر متعهد و صادق به همراه وراث به دفتر اسناد مراجعه کرده و با تایید ادعای آن ها تاییدیه محضری دریافت کنند و به عبارتی به عنوان وارث متوفی تایید شوند. برای دریافت این نامه باید مدارک زیر را به همراه داشته باشید:
- گواهی فوت متوفی
- فرم تکمیل شده شورای حل اختلاف
- اصل و کپی شناسنامه وراث
- اصل و کپی کارت ملی وراث
ارائه لیست اموال متوفی و تعیین مالیات بر ارث
وارث باید لیستی از اموال منقول و غیر منقول فرد فوت شده را به اداره مالیات ارائه دهند. پس از ارائه لیست بر اساس سهم هر یک از وارث ها مبلغ مالیات تعیین شده و رسیدی در اختیار آن ها قرار می گیرد. رسید مالیاتی ارائه شده توسط اداره مالیات برای ادامه مراحل لازم بوده و باید تحویل شورای حل اختلاف گردد.
مراجعه به شورای حل اختلاف برای ارائه مدارک تکمیلی
در این مرحله باید یکی از وارث ها به همراه مدارک ذکر شده در ابتدای مطلب، به شورای حل اختلاف مراجعه کرده و با ارائه مدارک کامل شده موضوع را پیگیری کند.
مدت زمان لازم برای صدور گواهی انحصار وراثت
روند دادرسی و صدور گواهی انحصار ورثه به موارد زیادی بستگی دارد و و قابل پیش بینی نمی باشد. اگر دارایی متوفی کمتر از ۲ میلیون تومان باشد، نیازی به چاپ آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار نیست و دادگاه با توجه به درخواست و جزئیات آن، پرونده را بررسی و رای نهایی را صادر می کند.
چند نکته مهم در خصوص انحصار وراثت
توصیه می شود پیش از تقسیم ملک، ابتدا ملک مورد نظر فروخته شده و سپس مبلغ بدست آمده بر اساس سهم هر یک از وراث تقسیم شود. در صورت تقسیم ملک می باید تمامی وارث ها به دفاتر اسناد مراجعه کرده و بر اساس سهم خود سندی از ملک دریافت کنند. به عبارتی اگر یک پنجم ملک سهم یک نفر باشد سندی برابر با همان میزان برای وی صادر خواهد شد. لازم به ذکر است اگر ملک پیش از فروش تقسیم شود شرایط فروش و انتقال سند آن دشوارتر خواهد بود. هیچ یک از وارث ها نمی توانند سهم الارث سایر ورثه را بدون اجازه بفروشند. فروش سهم الارث سایر ورثه بدون اجازه سایر وراث، مصداق بزه انتقال مال غیر است و باطل است. اگر متوفی دینی مانند مهریه و بدهی داشته باشد، مبلغ این دیون ابتدا از اموال او کسر شده و سپس مالیات بقیه اموال تعیین می شود.
