تا به حال با پدیده خرید و فروش وام برخورد کرده اید؟ آیا برای شما هم سوال است که این کار از نظر قانونی مجاز است یا خیر؟ یکی از موضوعات مهم و کاربردی در حوزه روابط مالی دو جانبه اشخاص؛ بحث خرید و فروش وام های مختلف مانند وام خودرو، مسکن و… است. این خرید و فروش ها این روزها به نسبت فراگیر شده است. خرید و فروش در کشورمان تنها مربوط به اقشار کم درآمد نیست و دیده شده است که وام های کلان بانکی نیز به خرید و فروش رسیده است.
بررسی از دیدگاه حقوقی
بر اساس ماده ۱۸۳ قانونی مدنی:
عقد عبارت از اینست که دو یا چند نفر در مقابل دو یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد.
خرید و فروش وام به عنوان یک نوع عقد محسوب می‌شود که باید همچون کلیه عقود، دارای چارچوب قانونی مشخصی باشد و با رعایت موازین شرعی وحقوقی منعقد شود. اساسا خرید و فروش وام در خصوص وام‌های غیر قابل انتقال بانکی صورت می‌پذیرد. و آنچنان در مورد خرید و فروش وام‌های بانکی که قابلیت انتقال به غیر را دارا می‌باشند، متداول نیست. زیرا در خصوص وام‌های قابل انتقال، اشخاص بدون هیچ محدودیتی و به راحتی از بستر بانکی می‌توانند اقدام به معاوضه و انتقال وام به غیر نمایند. در عقد مربوط به خرید و فروش وام؛ دو رکن اصلی عقد که خریدار و فروشنده می‌باشند، حضور دارند. و طرفین می‌توانند با رعایت موازین قانونی نسبت به خرید و فروش وام اقدام نمایند. مورد یا موضوع عقد نیز خرید و فروش امتیاز وام تعیین می‌شود و دیگر بندهای عقد بر اساس توافق طرفین و لحاظ نمودن قوانین و شرعیات تنظیم می‌شود.
بر اساس ماده ۱۰ قانون مدنی:
قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده‌اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است.
موسسات و شرایط آنها
حال که خرید و فروش وام را از نگاه قانونی تحلیل کردیم نیاز به بیان توضیحات مختصری در مورد نقش موسسات نقل و انتقال وام داریم. در این میان موسساتی نیز وجود دارند که خرید و فروش وام را انجام می دهند. موسسات خرید و فروش وام پلی میان خریداران و فروشندگان وام هستند. در واقع این موسسات قراردادی را با فروشندگان امتیاز وام که به هر دلیلی قصد واگذاری وام خود را دارند منعقد کرده و به خریدار منتقل می کنند و درصد مشخصی را دریافت می کنند.
موسسات خرید و فروش وام مناسبات حقوقی میان دو طرف را انجام داده و آن را در هنگام عقد قرارداد لحاظ می کنند. همچنین در هنگام عقد قرارداد تضمین‌های لازم را از طرفین معامله دریافت می کنند. ضمنا در هنگام مراجعه به این موسسات باید حتما از اعتبار آنان اطمینان حاصل کنید چرا که کلاهبرداری های بسیاری نیز در این زمینه انجام می شود.
شرایط خرید و فروش وام
شرایط خرید و فروش وام (یا وام‌های معاملاتی) ممکن است بسته به نوع وام و شرکت یا مؤسسه‌ای که وام را ارائه می‌دهد، متغیر باشد. در اینجا توضیحات کلی در مورد شرایط معاملات وام آورده شده است، اما بهتر است همیشه با مؤسسه مالی مورد نظرتان تماس بگیرید تا شرایط خاص خود را بدانید.
برخی از عوامل مهم در خرید و فروش وام شامل موارد زیر می‌شوند:
نوع وام: نوع وام (مثل وام مسکن، وام اتومبیل، وام تحصیلی و غیره) می‌تواند شرایط معامله را متغیر کند.
نرخ بهره: نرخ بهره معمولاً یکی از عوامل مهم در خرید و فروش وام است. نرخ بهره معمولاً به صورت درصدی از مبلغ وام مشخص می‌شود. بالاترین نرخ بهره معمولاً به وام دهنده پرداخت می‌شود.
شرایط بازپرداخت: مدت زمان و شیوه بازپرداخت وام نیز اهمیت دارد. برخی وام‌ها به صورت ماهیانه، دوره‌ای یا سالیانه بازپرداخت می‌شوند.
شرایط پیش پرداخت: برخی وام‌ها به شما اجازه می‌دهند که قسمتی از وام را قبل از تاریخ انقضا پرداخت کنید و این ممکن است به شما کمک کند که هزینه کل وام را کاهش دهید.
هزینه‌های پیشینه: ممکن است هزینه‌هایی مانند هزینه معامله یا هزینه‌های پرداخت وام مثل هزینه‌های پرداخت مسکن وجود داشته باشد.
شرایط ویژه: بعضی وام‌ها ممکن است شرایط ویژه‌ای داشته باشند. مثلاً وام تحصیلی ممکن است به شما فرصت دهد که بعد از فارغ‌التحصیلی تا مدتی به بازپرداخت وام انتظار دهید.
اعتبار گرفتن: برای دریافت وام، شما باید شرایط اعتباری معتبر داشته باشید. این شامل اطلاعاتی مانند درآمد، اسکور اعتباری و سابقه اعتباری می‌شود.
مهلت‌ها: برای خرید و فروش وام، ممکن است مهلت‌های زمانی معینی وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، شما باید تا یک تاریخ خاص معامله را انجام دهید.
پنالتی‌ها: برخی وام‌ها ممکن است شرایط پنالتی برای عدم رعایت شرایط وام داشته باشند.
در نهایت، شما باید همواره شرایط و مقررات معامله را به دقت مطالعه کرده و از وکیل یا مشاور مالی به عنوان منبع مشورت در نظر بگیرید تا مطمئن شوید که شرایط وام منطبق بر نیازها و توانایی مالی شما هستند.
نحوه خرید و فروش وام:
خرید و فروش وام به معنای تبدیل حقوق و اختیارات مرتبط با یک وام به یک فرد دیگر یا مؤسسه مالی است. این معامله ممکن است به صورت مستقیم (با مستقیماً از طریق وام‌دهنده) یا از طریق بازارهای ثانویه مالی (مثل بازارهای بورس) صورت گیرد. در ادامه، نحوه خرید و فروش وام به دو شکل اصلی توضیح داده شده است:
خرید و فروش مستقیم (از طریق وام‌دهنده):
مراجعه به وام‌دهنده: ابتدا باید به وام‌دهنده مراجعه کنید. این می‌تواند بانک، مؤسسه اعتباری یا ارائه‌دهنده وام باشد.
مذاکره و توافق: در مرحله بعد، با وام‌دهنده مذاکره می‌کنید تا شرایط معامله را مشخص کنید. این شامل نرخ بهره، شرایط بازپرداخت، مهلت‌ها، و هر شرط دیگری است که شما و وام‌دهنده مشخص می‌کنید.
بررسی شرایط: پیش از تایید معامله، شرایط وام را به دقت مطالعه کنید و اطمینان حاصل کنید که آنها برای شما قابل قبول هستند.
امضای توافقنامه: پس از توافق رسمی، یک توافقنامه معامله بین شما و وام‌دهنده امضا می‌شود. در این توافقنامه، تمام شرایط معامله و واجبات هر دو طرف باید واضحاً ذکر شوند.
پرداخت وام به وام‌دهنده: وام به شما پرداخت می‌شود. اگر شما وام‌دهنده هستید، وام به شما پرداخت می‌شود. اگر شما وام‌گیرنده هستید، وام به حساب شما واریز می‌شود.
خرید و فروش از طریق بازارهای ثانویه مالی:
بورس وام‌ها (وام‌دهندگان ثانویه): در برخی کشورها، بازارهای مالی وجود دارد که وام‌ها به عنوان اوراق بهادار معامله می‌شوند. در این بازارها، افراد و شرکت‌ها می‌توانند وام‌های خود را به عنوان اوراق بهادار خریداری و فروش کنند.
ثبت و انجام معامله: برای خرید و فروش وام در بازارهای ثانویه مالی، شما باید از خدمات یک دارنده حساب معتبر استفاده کنید. این دارنده حساب معاملات شما را در بازار ثانویه انجام می‌دهد.
مذاکره و توافق قیمت: شما باید با دیگر مشتریان یا فروشندگان مذاکره کنید تا قیمت و شرایط معامله را تعیین کنید.
ثبت معامله: پس از توافق بر روی شرایط، معامله باید به عنوان یک معامله اوراق بهادار در بازار ثانویه ثبت شود.
در هر دو حالت مستقیم یا از طریق بازارهای ثانویه مالی، حقوق و وظایف مرتبط با وام معمولاً با توافقنامه یا قرارداد معامله مشخص می‌شود و پس از انجام معامله، اطلاعات به وام‌دهنده و وام‌گیرنده ارائه می‌شود تا سوابق مالی به روز شوند.
باید توجه داشته باشید که معامله وام ممکن است با هزینه‌های معاملاتی و مالی مرتبط باشد که باید به آنها توجه داشته باشید. همچنین، هرگونه معامله مربوط به وام باید با رعایت قوانین و مقررات محلی و ملی انجام شود.
خرید و فروش وام از دیدگاه کارشناسان :
به عقیده بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران؛ افزایش روزافزون خرید و فروش وام، در بسیاری از موارد به جهت نفوذ دلالان اقتصادی در سیستم‌های بانکی می باشد. این موضوعی است که نیازمند توجه کافی دستگاه‌های ذی ربط و قوه قضاییه به این حوزه دارد. خوشبختانه قوه قضاییه به شدت با کلاهبرداران و افراد سودجو در زمینه خرید و فروش برخورد داشته است و شاهد کنترل فعالیت سوداگران بازار خرید و فروش وام هستیم.
استفتا از مراجع تقلید در خصوص خرید و فروش وام های بانکی :
به جهت اهمیت خرید و فروش وام از منظر شرعی، تصمیم گرفتیم به برخی از نظرات فقهی مراجعه تقلید در خصوص خرید و فروش وام‌های بانکی بپردازیم:
آیت‌ا… العظمی سیستانی:
دریافت وجه در مقابل واگذاری وام فی نفسه اشکال ندارد.
آیت‌ا… العظمی مکارم شیرازی:
چنانچه این کار با مقررات بانکی که وام می‌دهد مخالفت نداشته باشد، اشکالی ندارد.
آیت‌ا… العظمی صافی گلپایگانی:
اگر منظور این است که مثلا امتیاز وام را بفروشد وجه شرعی ندارد و اگر پولی را به عنوان وام گرفته و نزد خودش موجود است و می خواهد همان را به قیمت بیشتر بفروشد در صورتی که وام ربوی نبوده اشکال ندارد و اگر ربوی بوده چون مالک آن نشده فروشش جایز نیست. وا… العالم.
آیت‌ا… العظمی نوری همدانی:
چنانچه برخلاف مقررات دولت اسلامی نباشد، می‌توان حق امتیاز را به دیگری واگذار و مبلغی را دریافت کرد
